Zakrzepica – cichy wróg. Jak rozpoznać objawy, zanim będzie za późno?

Zakrzepica żył głębokich (ang. DVT – deep vein thrombosis) to stan, w którym w świetle żyły – najczęściej w łydce lub udzie – powstaje zakrzep, czyli skrzep krwi, który utrudnia lub blokuje przepływ krwi. Choć organizm posiada mechanizmy przeciwdziałające takim zjawiskom, niektóre czynniki mogą zaburzyć równowagę między krzepnięciem a rozpuszczaniem skrzepów.

Największym zagrożeniem w przebiegu zakrzepicy jest możliwość oderwania się fragmentu zakrzepu i przemieszczenia go do płuc, co może prowadzić do zatorowości płucnej – stanu zagrażającego życiu.

Kto jest narażony?

Zakrzepica nie dotyczy wyłącznie osób starszych. Wśród czynników ryzyka znajdują się m. in.:

• długotrwałe unieruchomienie (np. po operacji, urazie, w czasie długiego lotu),
• ciąża i połóg,
• nowotwory i chemioterapia,
• palenie tytoniu,
• otyłość,
• doustna antykoncepcja hormonalna lub hormonalna terapia zastępcza (HTZ),
• żylaki kończyn dolnych,
• uwarunkowania genetyczne.

Rozwija się skrycie

Właśnie dlatego zakrzepica jest tak groźna – u wielu pacjentów rozwija się skrycie, bez spektakularnych objawów. Czasem jedynym sygnałem jest lekki ból lub uczucie ciężkości w nodze. Do typowych objawów należą:

• ból i obrzęk jednej kończyny dolnej (najczęściej łydki lub uda),
• uczucie napięcia lub ciężkości w nodze,
• zaczerwienienie lub podwyższona temperatura skóry w miejscu zakrzepu,
• zwiększone ucieplenie kończyny,
• poszerzenie żył powierzchownych, które stają się bardziej widoczne.

Warto pamiętać, że zakrzepica zwykle dotyczy jednej nogi – gdy objawy pojawiają się po jednej stronie, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Zakrzepica a zatorowość płucna

Jeśli skrzep się oderwie i przemieści z prądem krwi do płuc, może dojść do zatorowości płucnej – nagłego zablokowania tętnicy płucnej. Objawy zatorowości to:

• nagła duszność,
• ból w klatce piersiowej, nasilający się przy oddychaniu,
• krwioplucie,
• przyspieszony oddech i tętno,
• omdlenie lub zasłabnięcie.

W takiej sytuacji konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna – zatorowość płucna może prowadzić do zatrzymania krążenia i śmierci.

Diagnoza – ocena przepływu krwi

Podstawowym badaniem diagnostycznym jest USG dopplerowskie żył kończyn dolnych, które pozwala ocenić przepływ krwi i obecność skrzepów. Dodatkowo oznacza się poziom D-dimerów we krwi – ich wysoki poziom może sugerować aktywny proces zakrzepowy, choć nie jest jednoznaczny.

Leczenie i profilaktyka

Leczenie zakrzepicy opiera się głównie na stosowaniu leków przeciwzakrzepowych. W cięższych przypadkach może być konieczna tromboliza (rozpuszczenie skrzepu) lub zabieg chirurgiczny.

Aby zmniejszyć ryzyko zakrzepicy:

• ruszaj się regularnie, szczególnie podczas długich podróży (wstawaj, poruszaj nogami, napinaj mięśnie łydek),
• pij odpowiednią ilość płynów,
• unikaj palenia tytoniu,
• stosuj pończochy uciskowe w razie zaleceń lekarskich,
• konsultuj z lekarzem przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej, szczególnie jeśli masz inne czynniki ryzyka.

Zakrzepica żył głębokich to choroba, która może rozwijać się cicho, ale konsekwencje jej zignorowania mogą być tragiczne. Szybka diagnoza i leczenie ratują życie. Jeśli zauważysz ból i obrzęk w jednej nodze lub masz inne objawy, które budzą niepokój – nie zwlekaj z wizytą u lekarza.